Başlangıçta kolektif kültürün geliştirdiği bir ahlâk üzerinden gelişen ve sesini duyurmayı hedefleyen; ben'in önemsizleştiği bir anlayışın öne çıkarıldığı ve elbette politik bir varoluş pratiğiyle kendilerini vareden Kürt müzik grupları zaman içinde çözülerek, ayrılan yolarına yeni deneyimlerle devam ettiler. Böylece "sanatın şahsi bir endişe" olmaklığı öne çıkar oldu. Bu gruplardan Koma Dengé Azadi, Koma Amed bilinen en iyi iki gruptu 90'larda. Dağılan bu grupların bazı üyeleri başka gruplar oluşturdukları gibi (Çar Newa vb.) kimileri de tek başlarına, kendi şahsi endişelerini öne çıkaran arayışlarla müzik serüvenlerine devam ettiler.
Bunlardan biri de Koma Dengé Azadi'nin solisti, bestecisi, gitarcısı olarak müziğe başlayan Mehmet Atlı. Müzik serüveninde, Lızge Müzik'ten çıkan ilk albümüyle, bütün aşk yetimlerine pişmanların pişmanı bir dille, yeni bir sayfa açmış oldu: "Jahr/Zehir". Bu albümün ortak duygusu elbette ki kentin kaybolan insanının serüveniydi. Albümde Kürtçe'nin en iyi şairlerinden Arjen Arî'den de üç şiir var. Mehmet Atlı'nın 90'dan bu yana gelişen kentsel kayboluş hikâyelerine tanıklığı, modernleşmenin kaçınılmaz yıkıcılığıyla öne çıkan bireyin serüvenine dikkat çekmesi, alışılagelen Kürt müzisyenlerinden biraz ayrı durduğunun göstergesi. Gerçi Ciwan Haco, kayboluş süreçlerine dair şarkılarıyla, genç müzisyenlere nereden bakması gerektiği konusunda öncülük ederek, bu süreci haber etmişti. Atlı'nın albümünde derlemelerin olmaması ya da türkülere yer vermemesi, bireyin ya da henüz birey olamamışların kaybolma reflekslerine, süreçlerine odaklanması, bir fark olarak ortaya çıkması bir rastlantı değil. Bu bilinçli bir tercihtir. Kendi deyimiyle "zamansız ve dilsiz şarkılar"dır bunlar. Zamansızdır, çünkü modern insanın zamanı aslında tükenen ve yok olan bir zamandır. Dilsizdir, çünkü kendini ifade etmenin ne yazık ki aşkta da dilsizidir. 'Jahr' şarkısı aşkın bekleyen'i olan herkesin imkansız son sözleridir. Bütün albümün ortak duygusu da, hemen hemen her aşkın yetimi olan 'bekleyen'dir. Modernizmin tahammül edemeyeceği bir dildir bu: Beklemek... 'Wey Gidi'de öne çıkan rock sound'u, kimi şarkılarda caz'a imkan tanıyan serbest geçişler, hüzünlü klarnet ve saksofon soloları, onun kendi arayışında nereye gideceğini gösteren bir dili de açığa çıkarır. Yer yer senfonik özelliği de öne çıkaran ve film müziğine yaklaşan anlayışını hissetmek mümkün. "Hayelet Oğuz" adlı belgesel filmin müziği olan 'Dengà Dilà Min' bunlardan somutlaşmış olanı. Albüm sözün önde ve çok güçlü olduğu bir albüm olmasına rağmen, o yine de sadece müziğin kendisine de yaslanacağını da söylemek ister bize. Baştan sona imkansız bir aşk tarifi yapan, güç bela damıtılmış, son ve siyah sözlerdir bunlar: Lanetli. Aşk acısını besleyen damarlar, romantik imkanın dışında vareder kendi parametresini. Mehmet Atlı "Jahr" albümüyle, zehrini başkalarında çoğaltarak vareder kendini, ya da Mavi'nin dediği gibi, belki de severek kurtulmaktır bütün bunlar.
Hoşgeldin.

Metin Kaygalak
Kaynak: Radikal İki (3 Aralık 2001)